Hoe werkt geur

Hoe werkt geur

Hoe werkt geur?

Lekker hè? De geur van je zeep. Herken je wat erin zit? Kaneel… sinaasappel… vanille… 
Toch handig om geuren te kunnen onderscheiden. Zo weet je immers of je eten niet is bedorven. Maar hoe werkt dat eigenlijk? HOE weet je neus WAT je ruikt? Hoe werkt geur?

Geur herkenning
Je neus ruikt via reukzenuwen die rechtstreeks in verbinding staan met de hersenen. Servier Medical Art by Servier https://smart.servier.com, CC BY 3.0 < https://creativecommons.org licenses by3.0> via Wikimedia Commons

 

De binnenkant van je neus bestaat uit een aantal lagen die de neus helpen bij het herkennen van geuren die het oppikt.
De bovenste laag bestaat uit slijm die geurstoffen vasthoudt. De laag eronder bestaat uit epitheelcellen. Deze cellen dienen als barrière tegen bacteriën en andere schadelijke substanties die via de neus het lichaam in willen komen. Onder de laag epitheelcellen bevinden zich de olfactorische neuronen, de zogenaamde reukzenuwcellen.

Deze neuronen zijn de schakel tussen de buiten- en de binnenwereld: ze herkennen de diverse geuren én informeren de hersenen hierover.

 

Dendrieten en sensoren

Om de geuren op te vangen strekken de reukzenuwcellen dendrieten, een soort uitlopers uit tussen de epitheelcellen en in het slijm. Deze dendrieten hebben reukreceptoren op het celoppervlak die op één specifieke geurstof passen. Net een sleutel die in een slot past.
Drie procent van het hele menselijke genoom*  is gewijd aan het maken van verschillende receptoren; hierdoor kunnen we een grote verscheidenheid aan geuren herkennen.

 

Sleutel en slot; hoe werkt geur?

De dendrieten hebben veel verschillende reukreceptoren; deze lijken nog het meest op sloten. Elke reukreceptor heeft een specifieke sleutel nodig om geactiveerd te worden. Elke geurstof heeft een andere chemische samenstelling en vorm waardoor het in sommige reukreceptoren wel past, maar niet in andere. Nadat een neuron een geurstof heeft gedetecteerd, stuurt het een signaal naar de reukkolf in de hersenen. Omdat elk neuron maar één soort receptor heeft die specifiek is voor één geurstof, stuurt elk neuron een signaal naar een andere plek in de reukkolf.
De hersenen interpreteren een geur op basis van de combinatie van gebieden die in de reukkolf worden gestimuleerd.

 

1 biljoen!!!

Hoewel mensen niet zo goed kunnen ruiken als andere dieren, zoals honden, denken wetenschappers dat mensen meer dan 1 biljoen verschillende geuren kunnen onderscheiden. Veel van deze geuren kunnen worden gekoppeld aan herinneringen.

Artikel gebaseerd op: Ask a Biologist

Bron

* Het geheel van alle genen van een wezenhet menselijk genoom
– Zenuwstelsel: bouw en functie van neuronen
– Spot the difference 
– Menselijk lichaam

Help, mijn neus is stuk

Help, mijn neus is stuk

Sinds december 2021 doet mijn neus het niet meer.

Help! Mijn neus is stuk

Ik begon vreemde dingen te ruiken toen ik Corona had: gebakken uien, putlucht, camembert, knoflook… je kunt het zo gek niet bedenken of ik rook het.
Nu, 5 maanden later zijn gelukkig de meeste vieze geuren verdwenen, maar mijn reukvermogen is niet optimaal. Dicht bij de bron van een geur kan ik het voor een deel ruiken. Maar op verdere afstand is de geur non-existent voor mijn neus. Ook de geur van een ruimte ruik ik niet – dat kán zijn voordelen hebben kan ik je eerlijk zeggen. Bijvoorbeeld wanneer ik naar het toilet ga na iemand die uitgebreid heeft gezeten…

Geurverbindingen
C5perez, CC0 via Wikimedia Commons

 

In het begin werd ik wat wanhopig en ook bang: komt het nog goed??? Het is nogal ingrijpend, zeker als je zoveel met geuren werkt zoals ik. Maar ik kan er nu meer ontspannen instaan.
Gelukkig werkt Aroma Freedom ook als je geen geurbeleving hebt. En dat is heeeeeel fijn.

Wanneer je last hebt van een verminderd reukvermogen, heet dat hyposmie. (Daar val ik onder.) Het lastigst daaraan vind ik dat ik de waarschuwingen die ik met mijn voorheen scherpe neus binnenkreeg niet meer signaleer. Als de buren de haard aanhebben, dan rook ik dat en moest altijd even op onderzoek uit of het de haard was of dat er ergens brand was. Ik ruik ook niet meer of eten nog goed is. Gelukkig heb ik huisgenoten die gewillig voor mij aan bijvoorbeeld een stuk kaas snuffelen.

Mensen die helemaal níets kunnen ruiken, hebben anosmie. Deze mensen denken vaak dat ze hun smaakzin kwijt zijn, maar in feite kunnen ze smaken niet zo goed meer ervaren omdat hun reukvermogen niet goed werkt. (Gelukkig heb ik dit niet, maar het eten smaakt behoorlijk laf als ik het niet flink kruid.)

Wanneer mensen schade hebben opgelopen aan de neuronen die geuren detecteren, zullen specifieke dingen anders ruiken dan voorheen. Kun je je voorstellen dat je pizza naar vuile sokken ruikt? Of je koffie, het avondeten en je ijsje allemaal naar hetzelfde?

Phantosmie

Een olfactorische “hallucinatie” is het ruiken van iets dat er niet is. Maar hoe kun je iets ruiken dat er niet is? Je moet toch een geurstof met je neus opvangen om hem te kunnen ruiken? Niet altijd dus.
Geur ervaar je met je hersenen. Daardoor kan het voelen van bepaalde emoties of alleen maar het denken aan geuren je doen geloven dat het er is. Probeer het eens: kun je een plek bedenken waar je je de geur bij kunt voorstellen? Misschien is het een bloemenveld, een bibliotheek of de geur van mest
Sommige mensen hebben veel olfactorische hallucinaties terwijl ze dat niet willen. Deze aandoening wordt phantosmie genoemd.

Geurtraining

Het hebben van een reukstoornis hoeft niet definitief te zijn. Mensen die een beschadiging hebben opgelopen aan de reukbol kunnen weer leren ruiken. Dit komt omdat de bulbus olfactorius cellen kan regenereren. Wetenschappers hebben ontdekt dat sommige behandelingen als aromatherapie, kunnen helpen bij de regeneratie van de bulbus olfactorius. Daarom wordt bij reukproblemen die veroorzaakt zijn door bijvoorbeeld Corona geurtherapie geadviseerd. Oók door reguliere KNO-artsen. Bekijk hier een video van Ryan M. Rehl, MD of Valley ENT over geurverlies bij COVID-19 aan eerstelijns hulpverleners in 2021.

Ik ben meteen in december met geurtraining begonnen en ben nu bezig met de derde set oliën: bergamot, ylang ylang, tijm, spearmint.
De eerste set was: lavendel, pepermunt, sinaasappel en kruidnagel.
De tweede: citroen, oregano, geranium, eucalyptus.
Wil je beginnen met geurtherapie? Dan kun je je eerste set etherische oliën bestellen in de webwinkel van mijn collega Fitalies.

Ik zal ook voorlopig nog wel even trainen en ga uit van volledig herstel.

Bron: Ask a Biologist
Pierce Hutton, Megan Turnidge. (2017, September 15). When Your Smell Is Not Well. ASU – Ask A Biologist. Retrieved May 3, 2022